بدعهدی‌های افغانستان هامون را به نابودی می‌کشاند/ مسئولان فکری برای تالاب هامون کنند!
تاریخ انتشار: ۱۴ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۳۹۱۶۷
خشک شدن تالاب بین المللی هامون یکی از فجایع زیست محیطی در کشور محسوب می‌شود، چرا که به دنبال بدعهدی‌های کشور افغانستان در رها سازی حقابه از هیرمند شاهد افزایش میزان گرد و خاک، تغییر مسیر پرندگان مهاجر، انقراض بسیاری از گونه‌های جانوری، تغییر شغل مردم منطقه و مهاجرت افراد را خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ تالاب بین‌المللی‌هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
هامون تنها منطقه‌ای در شرق ایران است که هر سال میهمان پرندگان مهاجری است که دسته دسته به سویش پرمی‌گشایند. نه تنها پرندگان مهاجر و بومی برفراز دریاچه و تالاب هامون پرواز می‌کنند که ۲۳۹ گونه مختلف جانوری در دریاچه و تالاب هامون زندگی می‌کنند. از بین‌شان پلیکان و غاز و فلامینگو جزو پرندگان مهاجر هستند و جغد و اردک تاجدار و هوبره و تیهو و عقاب از پرندگان بومی هامون هستند که خانه و زندگیشان دشت و تالاب هامون است.
متاسفانه در صورت خشک شدن مشکلات محیط زیستی و اجتماعی زیادی به همراه خواهد آورد، پنج شهرستان هیرمند، نیمروز، زابل، هامون و زهک در اطراف تالاب بیش از ۴۰۰ هزار نفر جمعیت را در خود جای داده است که زندگی تمام آنها متاثر از این تالاب است، همه آنها در بخش‌های کشاورزی، دامداری، گردشگری و صیادی مشغول به کار بودند که زندگی و کار همه تحت تاثیر خشک شدن تالاب قرار گرفته است.
تغییرات آب و هوایی و ایجاد زمین‌های کشاورزی در اطراف دریاچه هامون، سدسازی روی رودخانه‌هایی که به هامون سرازیر میشوند، افزایش جمعیت منطقه و نیاز به آب بیشتر، آبیاریهای غیراصولی کشاورزان منطقه و… همه و همه دست به دست هم دادهاند تا موجب خشک شدن هامون شوند.
مرگ هامون به مرگ تمام موجوداتی ختم می‌شود که این دریاچه را به عنوان محل زندگی خود انتخاب کردهاند. علاوه بر این، پوشش گیاهی اطراف هامون هم نابود می‌شود که در نتیجه آن دامداری نیز در منطقه از بین میرود. برای همین حفظ کردنش باید برای همه ما در اولویت باشد.
در واقع باید گفت رودخانه هیرمند با طول هزارو ٤٥٠ کیلومتر و مساحت ٣٥٠ هزار کیلومترمربع یکی از رودخانه‌های بزرگ کشور افغانستان و ایران به حساب می‌آید. منشاء این رودخانه در افغانستان و از بلندی‌های رشته‌کوه‌های هندوکش سرچشمه گرفته است و در طول مسیر خود چند شاخه فرعی به آن می‌ریزند. دشت سیستان دشت نسبتا بزرگی با مساحت حدود هزارو ٥٠٠ کیلومترمربع است که در پایین‌دست رودخانه هیرمند واقع شده و بین مرز دو کشور ایران و افغانستان قرار گرفته و انتهایی‌ترین بخش آن دریاچه هامون است.
حاشیه‌های حقابه هیرمند با افغانستاندریاچه هامون در اواخر سال ١٣٧٨ به دلیل خشکسالی شدید در افغانستان با قطع کامل حقابه روبه‌رو شد و در سال ١٣٧٩ فقط ١٦٫٥ میلیون مترمکعب و در سال آبی ٨٠-١٣٧٩، حدود ٤٨ میلیون مترمکعب حقابه رها شد که در نهایت باعث خشکیدن کامل دریاچه هامون شد. افغانستان به‌دلایل سیاسی اقدام به ایجاد بندهای انحرافی متعددی در پایین‌دست سدهای کجکی و ارغنداب روی رود هیرمند کرد و در سال ٨١-١٣٨٠ جریان آب هیرمند به طور کامل به سوی ایران قطع شد که با اعتراض ایران همراه بود؛ اما این اعتراضات موجب حل مشکل نشد. در زمان حکومت دولت موقت افغانستان و تعهد رئیس‌جمهور کرزی فقط به مدت چهار روز حقابه رهاسازی شد؛ اما مجددا این جریان اندک آب قطع شد و موجب نشد دریاچه هامون احیا شود.
از سوی دیگر با رخداد سیلاب‌های فصلی به ویژه در دهه ١٣٤٠ دولت وقت ایران اقدام به ساخت دایک‌های مرزی کرد تا در صورت بروز سیلاب، آب رودخانه هیرمند را به مناطق جنوبی به سوی مرز پاکستان منحرف کند که متاسفانه یکی از موانع موجود در زمان رهاسازی حقابه هیرمند همین دایک‌های مرزی است. گذشته از ارزش‌های تاریخی و باستانی دریاچه هامون برای مردم سیستان و ایران، هیرمند و دریاچه هامون تنها منبع تأمین آب سیستان محسوب می‌شود.
قرار داشتن سرچشمه رودخانه هیرمند در داخل مرز افغانستان سبب شده است حکومت این کشور از رودخانه به عنوان ابزاری سیاسی در مواضع سیاسی خود با دولت ایران استفاده کند و در مواقع خاصی امتیازاتی نیز به دست آورد. این در شرایطی است که ایران به طور عمده از راه هیرمند به منابع آبی خارج از نفوذ خود و به افغانستان وابسته است و این موضوع به نوبه خود برای دولت ایران اهمیت ژئوپلیتیکی دارد، چراکه بیشتر جمعیت منطقه سیستان به طور مستقیم و غیرمستقیم به جریان ورودی آب از رودخانه هیرمند وابسته هستند.
آرزو اشرفی‌زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اعلام کرد افغانستان با وجود وعده تعیین حقابه هامون مسیر رودخانه هیرمند را به سمت «گودزره» منحرف کرده است، در واقع باید گفت انحراف آب از مسیر طبیعی رودخانه هیرمند باعث شد تا آبی وارد هامون نشود.
حقابه هیرمند به نتیجه نرسیده استعلی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست چندی پیش درمورد حقابه هامون اظهار داشت: نشست‌های متفاوتی در زمینه حقابه هامون برگزار شد اما به نتیجه خاصی نرسیدیم. در این زمینه عدم استقرار دولت در افغانستان از دلایل مهم است.
به گفته رئیس سازمان محیط زیست؛ طرف مقابل ادعا می‌کند تا ۴ میلیارد مترمکعب آب رهاسازی کردیم و از طرفی خودمان در خشکسالی هستیم اما به خاطر سد انحرافی آب به داخل خود افغانستان برگشته است.
سلاجقه تصریح کرد: قرار شد وزارت خارجه و وزارت نیرو از ظرفیت‌های بین المللی در این زمینه استفاده کنند.
از زمان به قدرت رسیدن دوباره طالبان در کابل، تنش‌هایی در مرز ایران و افغانستان به وقوع پیوسته و اختلافات دو کشور به‌ویژه در زمینه حقابه دریاچه هامون در ایران از رودخانه هیرمند که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد، افزایش یافته است.
به دنبال بدعهدی های کشور افغانستان، دریاچه هامون به بیابان و کانون تولید ریزگردها تبدیل شده است. در واقع باید گفت این بدعهدی افزایش میزان گرد و خاک، تغییر مسیر پرندگان مهاجر، انقراض بسیاری از گونه‌های جانوری، تغییر شغل مردم منطقه و مهاجرت افراد به دنبال خواهد داشت که نیاز است تا مسئولان توجه ویژه به این موضوع داشته باشند تا شاهد نابودی دریاچه دیگر درکشور نباشیم.
بیشتر بخوانید:
تشدید بحران جدی خشکسالی نتیجه بدعهدی افغانستان
منبع: دانا
کلیدواژه: واقع باید گفت رودخانه هیرمند پرندگان مهاجر حقابه هیرمند دریاچه هامون تالاب هامون بین المللی محیط زیست
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۳۹۱۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حقابه هورالعظیم چگونه تامین می‌شود؟
به گزارش صدای ایران از ایلنا،«داوود میرشکار» مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان درباره آخرین وضعیت آبگیری تالاب‌های این استان توضیح داد: خوشبختانه در طول سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ از جمله در فروردین‌ماه شاهد بارندگی‌های نسبتا مناسبی در استان خوزستان بوده‌ایم، به نحوی که تا پایان اسفندماه تالاب هورالعظیم حدود ۶۰ درصد آبگیری شده بود که بعد از بارندگی‌های فروردین، سه درصد به حجم آب موجود در تالاب اضافه شد و اکنون حجم آبگیری هورالعظیم حدود ۶۳ درصد است.
وی افزود: در حال حاضر تالاب شادگان حدود ۹۳ درصد، تالاب بام‌دژ حدود ۸۴ درصد، تالاب میانگران حدود ۸۵ درصد، تالاب شیمبار حدود ۹۳ درصد و تالاب بندون نیز حدود ۶۴ درصد آبگیری شده است و خوشبختانه اغلب تالاب‌های استان خوزستان در وضعیت مناسبی قرار دارند.
میرشکار در پاسخ به این سوال که با توجه به فرا رسیدن ماه‌های گرم سال و افزایش شدت تبخیر سطحی در منطقه، آیا عمق آب موجود در هورالعظیم به حدی است که این تالاب بتواند تا پایان تابستان وضعیت نسبتا مناسب خود را حفظ کند یا خیر، توضیح داد: با توجه به روان‌آب‌ها و زهاب‌هایی که به سمت هورالعظیم در جریان است و همچنین منابع آب سطحی که از رودخانه کرخه به این تالاب می‌ریزد، در حال حاضر پهنه گسترده‌ای از هورالعظیم بخصوص در بخش جنوبی آن که در ماه‌های گذشته خشک بود، آبگیری شده است، اما اگر در تابستان منابع آبی مناسبی برای این تالاب تامین نشود، قطعا شاهد خشک شدن بخش‌هایی از آن خواهیم بود.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان ادامه داد: با کمک همکاران محترم در سازمان آب و برق خوزستان و همچنین همکاران عزیز حوضه آبریز کرخه در وزارت نیرو، در تلاش هستیم که با برنامه‌ریزی مناسب، حقابه قابل قبولی را در فصل تابستان به تالاب هورالعظیم اختصاص دهیم تا این تالاب در ماه‌های گرم سال نیز بتوانند وضعیت نسبتا خوب خود را حفظ کند. همچنین از همین حالا، چالش‌های پیش رو در زمینه وقوع آتش‌سوزی‌های احتمالی در اراضی تالابی هورالعظیم و اطراف آن را طی مکاتباتی به استاندار محترم اعلام کرده‌ایم و امیدواریم با رایزنی مقامات ارشد دولت، بتوانیم با هماهنگی کشور عراق، به شکل موثر و به‌هنگام برای مقابله با این حریق‌ها وارد عمل شویم.
میرشکار همچنین با اشاره به میزان حقابه قانونی تعیین‌شده برای تالاب هورالعظیم گفت: براساس مطالعات انجام‌شده توسط اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان و در راستای اجرای قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها، سه سناریوی مختلف درباره حقابه محیط‌زیستی سالانه هورالعظیم در نظر گرفته شده است. در سناریوی اول یعنی دوره ترسالی، پیش‌بینی شده است که ۱۸۳۲ میلیون متر مکعب حقابه سالانه به تالاب اختصاص پیدا کند، در سناریوی دوم یعنی دوره بارندگی‌های نُرمال، حقابه محیط‌زیستی سالانه تالاب ۱۶۱۰ میلیون متر مکعب در نظر گرفته شده و در سناریوی سوم یعنی دوره خشکسالی نیز ۱۳۸۳ میلیون متر مکعب در سال به عنوان حقابه هورالعظیم پیش‌بینی شده است.
ارشدترین مقام محیط‌زیستی استان خوزستان با بیان این که در سال آبی گذشته (۱۴۰۱ – ۱۴۰۲)، بیش از ۹۳۱ میلیون متر مکعب حقابه برای تالاب هورالعظیم تامین شد، اظهار داشت: مطالعات انجام‌شده درباره تعیین حقابه سالانه تالاب هورالعظیم براساس سناریو‌های مختلف را در اختیار سازمان آب و برق خوزستان قرار داده‌ایم و امیدواریم با این سازمان به یک نقطه نظر مشترک برسیم تا بتوانیم میزان حقابه‌ای را که امکان تامین آن وجود دارد، تا پایان سال آبی جاری به تالاب اختصاص دهیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر حقابه تالاب هورالعظیم از دو منبع تامین می‌شود، به نحوی که در درجه اول منابع آب‌های سطحی رودخانه کرخه و در درجه دوم زهاب‌های کشاورزی اراضی جنوب حوضه آبریز کرخه شامل شبکه آبیاری و زه‌کشی کوثر و مجموعه کشت و صنعت نیشکر دهخدا در تامین حقابه هورالعظیم نقش دارند.
میرشکار در پاسخ به سوال دیگر ما درباره آخرین وضعیت ارزیابی زیست‌محیطی طرح توسعه میدان نفتی سهراب که براساس اعلام مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست، با اجرای آن بخش‌هایی از تالاب هورالعظیم خشک خواهد شد، توضیح داد: مطالعات کارشناسی و مکاتبات لازم بین دستگاه‌های زیرمجموعه وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تعیین ملاحظات زیست‌محیطی طرح توسعه میدان نفتی سهراب همچنان ادامه دارد و این پروژه همچنان در دست بررسی قرار دارد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان ادامه داد: سهراب، یک میدان نفتی مشترک با کشور عراق است که از نظر استراتژیک باید از آن بهره‌برداری شود و از سوی دیگر، ممکن است در صورت اجرای این پروژه، نیاز به استحصال خشکی در مخزن شماره یک تالاب وجود داشته باشد که از حساسیت محیط‌زیستی بالایی برخوردار است؛ بنابراین تعادل‌بخشی بین این دو موضوع بسیار دشوار است، اما هم مجموعه سازمان محیط‌زیست که نگران وضعیت زیست‌محیطی تالاب است و هم وزارت نفت در این زمینه پای کار آمده تا بتوانیم به راهکاری برسیم که هم بتوان از میدان نفتی مشترک بهره‌برداری کرد و هم بتوان محیط‌زیست منطقه را به بهترین شکل حفظ کرد.
وی در پایان تصریح کرد: هنوز هیچ مجوزی به طرح توسعه میدان نفتی سهراب داده نشده است، ولی برای این که بتوانیم بهترین شکل ملاحظات محیط‌زیستی را با توجه به اکوسیستم حساس منطقه برای این پروژه در نظر بگیریم، در حال کمک گرفتن از جامعه ارزیابان زیست‌محیطی کشور و جامعه دانشگاهی هستیم و به طور خاص دانشگاه شهید بهشتی به این موضوع ورود پیدا کرده است و متخصصان امر در حال انجام پژوهش‌های لازم هستند که اگر قرار بر اجرای طرح توسعه میدان نفتی سهراب شد، بهره‌برداری از این میدان به صورت پایدار انجام شود.
افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان حداقل بگیر/کمترین حقوق آن ها ۱۰ میلیون تومان می شود